Odznaka 1000 lecia Państwa Polskiego

Zdjęcia odznaki

Nie dysponuje niestety zdjęciami 3d, ale mam nadzieje w przyszłości je uzupełnić

Odznaka 1000 lecia państwa polskiego (sztandarówka) awersOdznaka 1000 lecia państwa polskiego (sztandarówka) rewers

Geneza ustanowienia odznaki tysiąclecia państwa polskiego

W czasach PRL obchodom państwowym rocznicy towarzyszyło napięcie polityczne, wynikające z rywalizacji o to, kto będzie głównym organizatorem obchodów - państwo socjalistyczne, które chciało podkreślić świecki charakter wydarzenia, czy Kościół katolicki, który odgrywał kluczową rolę w polskim życiu duchowym. Władze PRL, stojące na gruncie świeckiego państwa socjalistycznego, chciały jednak odciąć się od religijnych korzeni tej rocznicy i skupić się na tysiącletniej historii państwowości, akcentując świeckie, narodowe aspekty. W obliczu tej rywalizacji, władze PRL zdecydowały się na stworzenie już 1960 roku odznaki, która miała być świeckim symbolem polskiego tysiąclecia, jednocześnie celebrując tradycje narodowe i państwowe. Chciano, aby miała ona charakter świecki, odwołując się do historii narodu i jego osiągnięć, z wyraźnym akcentem na dokonania społeczne współczesnej Polski Ludowej. Celem było też przeciwstawienie się Kościołowi katolickiemu, który przygotowywał równoległe uroczystości, nazywane Millenium Chrztu Polski. Dla Kościoła, rok 1966 był przede wszystkim rocznicą chrystianizacji Polski i początków jej duchowej historii.

Budynek z propagandowym hasłem - źródło WikipediaWniosek o nadanie odznaczenia

Samo powstanie omawianej odznaki nierozerwalnie związane było z działalnością Frontu Jedności Narodu (FJN), który był organizacją polityczną, działającą w Polsce w okresie PRL, utworzoną w celu skoordynowania działalności politycznej i społecznej pod kontrolą władz komunistycznych. Istniał formalnie od 1952 do 1983 roku, choć jego korzenie sięgają czasów wcześniejszych, a bezpośrednim poprzednikiem Frontu był Blok Demokratyczny z 1947 roku.

Rola i znaczenie odznaki

Odznaka miała podwójne znaczenie: z jednej strony była symbolem wyróżnienia, z drugiej zaś - stanowiła narzędzie w ideologicznej walce z Kościołem katolickim o to, jak powinno wyglądać upamiętnienie tej ważnej rocznicy.

Opis odznaki

Istniały dwie wersje odznaki - nadawana osobom fizycznym 28 x 22 mm. Drugi typ odznaki to tzw. sztandarówka o wymiarach 58 x 48 mm mogła być również przyznawana instytucjom i organizacjom, które w sposób znaczący przyczyniły się do organizacji obchodów 1000 lecia państwa polskiego. Odznaka mocowana jest na agrafkę lub kółko. Dobrej jakości zdjęcia obu odznak mozna znaleźć na stronie Muzeum Cyfrowego Uniwersytetu Wrocławskiego:

Odznaka 58mm x 48mm (sztandarówka) źródło muzeumcyfrowe.plOdznaka 28mm x 22mm źródło muzeumcyfrowe.pl

Dokładne zdjęcia odznak można znaleźć na stronie:

https://muzeumcyfrowe.pl/dlibra/publication/7085/edition/6724
https://muzeumcyfrowe.pl/dlibra/publication/7084/edition/6723
Różnice w obu wersjach są dosyć dobrze widoczne. Nie tylko rozmiar, ale kształt mapy Polski, czy głowa orła są tutaj inne. W opisie postaram się jednak skupic na wersji 58mm x 48mm ponieważ właśnie taką wersję posiadam.

Podstawowe informacje o wykonaniu:
Odznaka wykonana jest z brązu techniką tłoczenia, patynowania i emaliowania. Rewers odznaki jest gładki

Górna część - imitacja wstążki:
Wstążka ma formę trójkąta podzielonego na dwie części w pionie. Lewa strona trójkąta jest w kolorze białym, a prawa w kolorze czerwonym, co bezpośrednio nawiązuje do barw narodowych Polski. Kolory biały i czerwony są historycznie powiązane z polską heraldyką. Na tej części odznaki znajduje się również zapięcie.

Imitacja wstążkiZapięcie

Uszko:
Uszko zrobione jest w postaci wygiętego paska, który powstaje podczas bicia bez dodatkowego lutowania. Uszko łączy się bezpośrednio z imitacją wstążki

UszkoUszko Uszko

Centralna część (tarcza):
Pod trójkątną wstążką znajduje się tarcza, której kształt przypomina tarcze herbowe,
W górnej części tarczy znajduje się napis „1000-LECIE PAŃSTWA POLSKIEGO”, wyraźnie odnoszący się do tysiąclecia polskiej państwowości, którego początkiem był symboliczny chrzest Polski w 966 roku.

Tarcza odznaki 1000-lecia państwa polskiego

Dolna część (herb i mapa):
Na tarczy widoczny jest również orzeł stylizowany na orła piastowskiego orzeł, jednak brak korony jest charakterystyczny dla okresu PRL, w którym odznaka została ustanowiona.
Obok orła widnieje wizerunek Polski w formie konturowej mapy kraju, co dodatkowo symbolizuje jedność narodu i państwa. Na mapie znajduje się skrót „OKFJN”, co odnosi się do Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, organizacji powołanej przez władze PRL w celu koordynowania obchodów tysiąclecia.

Orzeł bez korony stylizowany na orła piastowskiegoNapis OKJFN - Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu

Całość odznaki jest skromna, ale pełna symboliki, łącząc elementy historii, państwowości i współczesnej (dla tamtych czasów) ideologii państwowej PRL.

Legitymacja do Odznaki Tysiąclecia

Odznaka była przyznawana osobom prywatnym i instytucjom, które wniosły szczególny wkład podczas przygotowań do obchodów 1000 lecia państwa Polskiego.

Okładka legitymacjiŚrodek legitymacji odznaki 1000-lecia państwa polskiego

Pierwsza strona legitymacji zawiera nagłówek: „LEGITYMACJA ODZNAKI TYSIĄCLECIA.” Na środku widnieje rysunek odznaki oraz napis napis: „OGÓLNOPOLSKI KOMITET FRONTU JEDNOŚCI NARODU”. Na drugiej stronie widnieje numer legitymacji składający się z litery oraz cyfr. Można spotkać wiele legitymacji np. z literą R,H,F,P,D. Poszczególne litery pozbawione były szczególnego znaczenia.Na trzeciej stronie legitymacji, można znaleźć informację na temat kto został odznaczony odznaką oraz powód odznaczenia - „ZA DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNĄ W OBCHODACH TYSIĄCLECIA PAŃSTWA POLSKIEGO.” Na dole znajduje się podpis przewodniczącego OKFJN - Aleksandra Zawadzkiego czy Edwarda Ochaba. Co ciekawe nie zawsze tak było. Ten konkretny egzemplarz legitymacji posiada podpis Bolesława Podedwornego jednego z Wiceprzewodniczących Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Cena odznaki, rynek kolekcjonerski

Odznaka jest dość popularną pozycją na rynku falerystycznym. Można ją kupić z legitymacją za kwotę około 20 zł. Odznaka ta była szeroko nadawana, co przekłada się na cenę. Na rynku kolekcjonerskim pojawiają się bardzo często, w szczególności na bazarach lub aukcjach internetowych.