Odznaki, oznaki i medale polskiego czerwonego krzyża oraz jego prekursorów

O autorze

Zdzisław Abramek, ps. „Jeleń” (1927-2006) ur. w Puławach - kolekcjoner, badacz tematyki czerwonokrzyskiej, społecznik, łącznik,żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wybuchu II wojny światowej jako harcerz pomagał obsługiwać transporty żołnierzy udających się na front. W czasie Powstania Warszawskiego walczył V Obwodzie Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 5. Rejon - batalion "Oaza" - ranny dwukrotnie. Po wojnie mieszkaniec Bydgoszczy. Przewodniczący Zarządu Klubu Żołnierzy Powstania Warszawskiego przy Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych w Bydgoszczy. Odznaczony Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Partyzancki, Srebrny Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Kryształowym Sercem PCK.

Recenzja książki

Książka Zdzisława Abramka „Odznaki, oznaki i medale Polskiego Czerwonego Krzyża oraz jego prekursorów” stanowi wnikliwe i niezwykle ciekawe opracowanie historii odznak, medali i oznak związanych z działalnością Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK). To dość bogaty 206 stronnicowy katalog wydany w 1996 roku. Autor rozpoczyna od omówienia samej genezy PCK oraz jego prekursorów, co daje kontekst dla dalszych rozważań o odznakach i medalach. Autor szczegółowo opisuje funkcjonowanie różnych organizacji charytatywnych, które poprzedzały formalne powołanie PCK. Dzięki temu czytelnik zyskuje zrozumienie, jak idea wspierania rannych żołnierzy i ofiar wojen ewoluowała na ziemiach polskich i przyczyniała się do narodzin Polskiego Czerwonego Krzyża. Jednym z najciekawszych elementów książki jest fakt, że autor skrupulatnie przybliża okresy historyczne, w których powstawały poszczególne odznaki i medale, co nadaje tej pracy głębi historycznej i kontekstualnej. Autor z wielką pieczołowitością opisuje zmieniające się style, symbole oraz materiały stosowane w tworzeniu odznak.

Zdzisław Abramek przedstawia działania organizacji humanitarnych w Polsce jeszcze przed I wojną światową, przybliżając historię takich organizacji jak Stowarzyszenia Samarytanin czy Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej. Autor opisuje, jak te organizacje zainspirowały ruch Czerwonego Krzyża, który oficjalnie zainaugurował swoją działalność na ziemiach polskich w 1919 roku. Dzięki temu czytelnik ma możliwość lepszego zrozumienia, jak różnorodne inicjatywy pomocy i miłosierdzia kształtowały się na ziemiach polskich pod zaborami, i jak przekładały się na późniejsze działania Czerwonego Krzyża.

Kolejny okres to czas II wojny światowej, który dla Polskiego Czerwonego Krzyża był niezwykle trudny, ale zarazem obfitujący w działania na rzecz pomocy rannym, więźniom obozów koncentracyjnych i ludności cywilnej. Opisy odznak z tego okresu są wyjątkowo interesujące, ponieważ autor wskazuje drobne detale, które pozwalają odróżnić autentyczne egzemplarze wojenne od późniejszych replik i kopii.
Zdzisław Abramek szeroko omawia także okres powojenny i PRL, kiedy odznaki Polskiego Czerwonego Krzyża zaczęły być nadawane jako symbole wyróżnień i zasług dla osób, które przyczyniały się do rozwoju służby zdrowia, ratownictwa, a także działań społecznych.

Autor w sposób bardzo przemyślany podszedł do systematyki medali i odznak, grupując je według okresów historycznych, organizacji oraz przeznaczenia. Taka struktura sprawia, że książka jest nie tylko przystępna, ale także logiczna. Każdy rozdział opatrzony jest również komentarzem historycznym, który pozwala czytelnikowi zrozumieć kontekst, w jakim dana odznaka powstała, oraz jakie były cele organizacyjne Polskiego Czerwonego Krzyża w poszczególnych dekadach. Jest to pozycja absolutnie wyjątkowa, nie tylko ze względu na tematykę, ale także z powodu ogromu zebranej wiedzy oraz drobiazgowego opisu każdego z prezentowanych walorów. Pozycja ta jest skierowana zarówno do specjalistów, jak i pasjonatów historii Polski, kolekcjonerów militariów, a także tych, którzy chcą zrozumieć kontekst, w jakim powstawały odznaki Polskiego Czerwonego Krzyża oraz jego poprzedników. Niewiele jest książek tak szczegółowych i bogatych w treść - to ciekawe opracowanie, które przyciąga uwagę od pierwszej strony, pełne starannie zebranych i uporządkowanych informacji na temat każdego egzemplarza.

Jedną z najważniejszych cech książki Abramka jest wyjątkowy poziom szczegółowości, z jaką autor opisuje poszczególne odznaki i medale. Zdzisław Abramek podkreśla różnice w stylistyce, symbolice i detalach, które charakteryzowały poszczególne okresy. Każda odznaka została przedstawiona nie tylko za pomocą fotografii, ale również szczegółowego opisu wymiarów, wyglądu awersu i rewersu, oznaczeń szczególnych, a także nakładu, w jakim była wydana. Ta skrupulatność sprawia, że książka ta jest katalogiem z dużą wartością dokumentacyjną

Na szczególną uwagę zasługują również ilustracje, które są wykonane poprawnie, choć w niektórych przypadkach jakość wykonanych zdjęć jest kiepska. W kwestii pozytywnego odbioru niektórych ilustracji nie pomagają także małe rozmiary zdjęć i brak uchwycenia konkretnych detali jak np. łącznik, znaki szczególne. Według mnie koncepcja podziału książki na część merytoryczną zawierającą tylko treść i część ilustracyjną nie jest dobrym pomysłem.Tak skonstruowany podział, gdzie ilustracje znajdują się w osobnym miejscu, może prowadzić do kilku problemów, które mogą negatywnie wpłynąć na odbiór treści przez czytelnika (zaburzenia płynności czytania, zmniejszenie angażującego charakteru książki,trudności w szybszym odnalezieniu ilustracji).

Podsumowanie

Na koniec warto podkreślić, że książka „Odznaki, oznaki i medale Polskiego Czerwonego Krzyża oraz jego prekursorów” jest wyjątkowym źródłem wiedzy o omawianej organizacji. Dzięki niej możemy prześledzić, jak zmieniały się wartości społeczne i artystyczne w różnych okresach naszej historii. Abramek pokazuje, że odznaki i medale są czymś więcej niż tylko metalowymi przedmiotami - są nośnikami historii, świadkami epok, które już minęły, a jednocześnie wciąż przemawiają do współczesnych odbiorców. Jest to książka, która z pewnością zasługuje na miejsce na półce każdego miłośnika historii i sztuki użytkowej.

Podsumowując, dzieło Zdzisława Abramka to nie tylko podręcznik dla kolekcjonerów, ale także pasjonująca opowieść o historii Polskiego Czerwonego Krzyża i, o bohaterach, o symbolice i sztuce, która przetrwała dzięki tym niewielkim, ale jakże wymownym artefaktom.